ODD: Oppositional Defiant       Disorder

 

 

ODD is aangeboren bij 3,5% van de kinderen. ODD en CD worden regelmatig samen gebruikt. Echter zit er een verschil tussen  de twee.

CD: gebruikt vaak fysiek en psychisch geweld.

ODD gebruikt voornamelijk psychisch geweld.

Kinderen en jongeren met ODD en CD hebben dikwijls een tekortschietende emotionele zelfregulatie, zijn snel gefrustreerd en weinig flexibel in het omschakelen naar een andere houding ten opzichte van een situatie.

Onderstaande kenmerken zijn typerend voor deze gedragsstoornissen.

 

Kenmerken bij ODD

• ·         Driftig.
• ·         Verzet zich tegen regels.
• ·         Weigert zich te voegen naar wat de volwassene vraagt.
• ·         Maakt vaak ruzie met volwassenen.
• ·         Ergert anderen met opzet.
• ·         Geeft de schuld van eigen fouten aan anderen.
• ·         Prikkelbaar en gefrustreerd.
• ·         Extreme boosheid.
• ·         Hatelijk en wraakzuchtig.

Kenmerken bij CD

• ·         Pest, bedreigt, intimideert.
• ·         Gebruikt wapens en brengt lichamelijk letstel toe.
• ·         Zet aan tot vechten.
• ·         Mishandelt mens en dier.
• ·         Dwingt tot seksueel contact.
• ·         Steelt of liegt en vernielt met de bedoeling ernstige schade aan te richten.
• ·         Spijbelt en loopt weg van huis.

 

Kinderen met ADHD hebben 40% kans op de comorbiditeit ODD. Van de 40% is ODD bij 3,5% van de kinderen werkelijk aangeboren. Onderzoek heeft aangetoond dat bij mensen met ODD de chromosomen 2 en 19 een afwijkend zijn. Mensen met deze afwijking  vertonen vaak  een opstandig en tegendraads gedrag. 

Bij 37% is de oorsprong van de diagnose ODD niet afkomstig vanuit erfelijke aanleg.  De kenmerken lijken op elkaar. Omdat de oorsprong van beide gevallen totaal verschillend zijn, dient de begeleiding hierop aangepast te  worden.

Wanneer het geen lichamelijke oorzaak heeft, ligt de oorzaak buiten het kind. En dus moet de oorzaak gevonden worden in de omgeving van het kind.

 

Kinderen waarbij ODD is aangeboren:

 

Houden voornamelijk rekening met hun eigen waarde en normen. Zij kunnen de waarde en normen bij de ander niet inschatten. Hun gedrag komt over alsof zij geen respect tonen voor de waarde en normen van de ander wanneer deze afwijken van hun eigen visie.

Een kind met ODD heeft moeite met aanpassing- en inlevingsvermogen.

Een kind met ODD past zich alleen aan wanneer hij er zelf beter van wordt. ( eigen belang). Ze lijken niet gevoelig voor bezorgdheid van hun naaste. Echter gaan zij er wel van uit dat de ander wel met hun lot begaan is.

De boosheid van iemand met ODD is extreem. Omdat deze boosheid buiten de grenzen treedt, is de reactie hierop vaak ook buiten de grenzen. De tegenpartij reageert op de extreem boze reactie, vaak over een klein incident, op dezelfde manier. Roepen, schreeuwen laten zien hoe onmachtig de personen zijn. De één om zijn emoties te reguleren, de ander van de schrik. 

 

Voor een kind met ADHD voelt de reactie op zijn agressieve of tegendraadse gedrag als belonend. Het krijgt namelijk aandacht en dat is dopamine verhogend.   

 

Een kind wordt bestraft of krijgt kritiek over het niet getolereerde gedrag. Echter de oorzaak van dit ontoelaatbare gedrag wordt niet onder de loep genomen.

Want het lijkt namelijk dat "de druppel" de extreme reactie heeft veroorzaakt. Echter wat is er gebeurt voordat de laatste druppel over de emmer ging? Wat hebben we gemist? 

 

Een persoon met ODD kan moeilijk over zijn gevoelens praten.  Het uit zijn ongenoegen door zich extreem te gedragen. Hard lachen, roepen, schreeuwen, schelden. ( het kind houdt hierbij geen rekening met zijn omgeving) In sommige gevallen is het kind zich ervan bewust dat zijn extreme uitingen niet normaal zijn. Het kind zal zich inhouden of juist typerend voorbeeldig gedrag vertonen. ( het kind speelt deze rol).  Wanneer het kind thuis komt, wordt het een heel ander verhaal. Het kind draait om als een blad aan de boom en zal zich hevig verzetten. ( het kind houdt zich niet meer in en gooit zijn opgekropte frustraties eruit.

 

Het kind zal, wanneer het bestraft wordt, de boodschap er niet uithalen. Zijn roep om aandacht zal vergroot worden omdat de verwachting groter wordt en  de onmacht ook.  Hierdoor neemt zijn ontoelaatbare gedrag grotere vormen aan.  Voor het persoon met ODD en zijn omgeving  is het voor beide heftig. Zij zijn in  strijd met elkaar.  Ze zijn beide onmachtig elkaar te begrijpen.  

 

Een ODD-er beschikt niet over het vermogen een inschatting te maken wat zijn gedrag/ handelen voor invloed heeft op de ander. Het eigen belang staat voorop, zonder dat dit kind beseft dat het je doelbewust  probeert te kleineren. 

Persoonlijke informatie wordt niet omgezet naar een beleving of inlevingsvermogen. Wanneer iemand iets persoonlijks heeft verteld, en hier later op terug komt, lijkt het dat het tegen dovemansoren is verteld. Hij lijkt geïnteresseerd te zijn, maar de informatie wordt niet verwerkt.

 

Waarde en normen

 

 

Dit kind heeft er baat bij om het nut van waarde en normen in te leren zien. Het kind met ODD denkt dat ieder mens groot of klein dezelfde rechten hebben. Ze kennen "hun plaats" niet. Ze denken dat zij hun eigen opgelegde regels mogen nastreven ongeacht wat de ander hiervan vindt.

Voor een kind met ODD is het vreemd dat iemand voor hem een regel bepaald. Het kind met ODD functioneert het best wanneer de omgeving zich houdt aan de wensen van dit kind. Omdat de meeste mensen het best functioneren met regels, en niet bedacht zijn dat er mensen geboren worden met ODD,  ontstaan er conflicten. Een conflict laat je bewust zijn van je eigen functioneren. Een kind met ODD wil niet geconfronteerd worden met zelfreflectie of met de gevolgen van zijn gedrag.  Wanneer dit gebeurt, dan wordt het kind getracht te begrijpen wat zijn gedrag voor invloed heeft op de ander. Dat vermogen heeft een kind niet met ODD. Er groeien conflicten uit tot onhoudbare situaties.  

 

Het kind  met ODD heeft niet de middelen om zich gewenst tegenover de ander te gedragen tijdens een conflict. Gedrag en consequenties moeten aangeleerd worden. Wanneer het kind met ODD een ontoelaatbaar gedrag laat zien en de tegenpartij is hierdoor in de problemen gekomen, zal dit kind geen enkele verantwoordelijkheid dragen voor de consequenties van zijn gedrag. En let wel, niet omdat het brutaal is, maar omdat het echt geen idee heeft!! Hij doet wat in zijn hoofd zit. En denkt dat wat in zijn hoofd zit en wat het wil altijd mogelijk is. Waar dan ook, hoe dan ook. Daar gaat het om. Zijn eigen doelen en wensen behalen. En ieder of alles die dat belemmert wordt opzij geduwd. Of het nu een stoel, een hekje of een persoon is. 

 

Mensen maken onderscheid. De dierbaarste mensen om je heen krijgen de volle aandacht, Wanneer iemand ziek is zorg je hiervoor, wanneer iemand jarig is koop je een cadeautje en maak je het gezellig, je viert samen een feest, je deelt persoonlijke dingen met elkaar. Kennissen krijgen minder aandacht. Je begroet ze, maakt een praatje, hoort een verhaal aan enz. De mensen die je niet kent maar waar je wel mee te maken hebt, begroet je, sta je te woord maar deel je geen verhalen mee. ( bijvoorbeeld: kassiere, de postbode, tandartassitstente enz. ).

Wanneer je onderscheid maakt maak je ook onderscheid in rangen. Wie bepaald waar de regels. Thuis zijn dit je ouders, op school de leerkrachten, op je werk de baas enz.

 

Een kind met ODD maakt geen onderscheid. Zo kan het zijn dat het kind de dierbare koestert, maar op een andere dag de dierbare behandeld alsof het een onbekende is. Dit maakt familieleden wanhopig. Het kind is zijn eigen baas. Het houdt zich dus ook alleen aan zijn regels en gaat ervan uit dat ieder om het kind heen deze nastreeft. Wanneer het kind met ODD één van je dierbaarste is zal je af en toe afwijken van je grenzen. Omdat je dit kind iets gunt. Je offert je zelf op. Je denkt dat dit kind jouw goodwill heeft opgemerkt. Je verwacht van dit kind dat het de goodwill aan jou terug geeft wanneer dit nodig is. Daar kun je  op blijven hopen. Het kind met ODD doet alleen iets voor een ander als het er zelf beter van wordt. Als het nuttig is. 

 

De hersenen van een persoon met ODD werken anders dan iemand die zonder ODD is geboren. Iemand die met ODD geboren is, is continue in conflict met diegene die regels nastreeft. Het kind is niet gewend om mee te denken met de ander. Het kind kan zich niet inleven. Er moet dus op een andere manier worden gecommuniceerd. 

 

Wat ervaren ouders die een kind hebben met ODD?

Problemen:

•  Negerende reactie op kritiek.
• Vermijden/ onder uitkomen van regels.
•  Negatief gedrag vertonen om zijn zin te krijgen.
• Vergeten van het besproken verhaal van een heftige of bijzondere gebeurtenis van hun naaste. Echter heftige gebeurtenissen waar veel emotie wordt geuit worden wel onthouden. ( deze heftige emotie herkennen zij bij zichzelf wanneer zij onmachtig zijn)
• Het gevoel dat je je kind niets aangeleerd krijgt. 
• Het gevoel dat je tegen een muur praat.
• Angstgevoelens voor de toekomst. hoe gedraagt het kind zich bij anderen? Kan het zich wel bij anderen aan de regels houden? 
• Het kind luistert niet, maar oordeelt vrijwel direct, veelal op een manier dat je heel snel stopt met praten.
• Vertoon van agressief taalgebruik om zijn plekje te veroveren.
• Wanneer agressief taalgebruik niet gehoord wordt en geaccepteerd, kan het over gaan in fysiek geweld ( CD)
• Je weet niet wat er om gaat in het kind.
• Je begrijpt als ouder de agressie niet in het kind. We zijn toch lieve ouders?
• Conflicten tussen beide ouders over opvoeding strategie.
• Alles draait om het gedrag van je kind met ODD. Heeft het een goede dag? dan is het thuis rustig. Heeft het een slechte dag? weer je dan maar. Dan staat het huis op z/n kop omdat iedereen zich moet aanpassen aan het gedrag van de ODD-er. Omdat dit niet normaal is, ontstaan er conflicten. 
• ODD maakt het voor de ouders bijna onmogelijk het kind te laten doorgroeien naar een steeds grotere verantwoordelijkheid en zelfstandigheid. De grootste veroorzaker is, dat het kind met ODD geen kritiek en/of  tegenspraak duld. De groei naar zelfstandigheid leert het kind zichzelf aan. Het valt hierbij op dat het juist buitenshuis veel zelfstandiger is dan binnenshuis. Het kind met ODD wil niet anders gevonden worden, dus doet de andere kinderen na. Hierdoor valt de ODD minder op. Echter leerkrachten krijgen het wel te verduren. Want er bestaan namelijk schoolregels. Het kind probeert van af zijn geboorte regels te ontwijken en verdraagt geen kritiek. Het wordt dus ook voor een leerkracht onmogelijk gemaakt het kind te laten voldoen aan de regels die voor de school gelden.

Wat ervaart het gezin wanneer 1 of meerdere kinderen ODD hebben?

 

Ik werd gebeld door een mevr. uit Rotterdam die mijn website had gelezen. Ze miste het gedeelte wat een kind met ODD voor gevolgen heeft voor de rest van het gezin. 

Ik heb haar uitgelegd dat de website vaak door ouders wordt gelezen en niet door kinderen. Zij vond het toch belangrijk dat hier ook iets over vermeld zou worden. Ik vond het een goed plan en dus hierover kan ik het volgende schrijven: 

 

Een kind met ODD heeft invloed op alle levende wezens in huis. Ook huisdieren. Want het kind met ODD ziet de mensen/ dieren om hem heen als een soort robots. Ik draag op wat ik wil en de robots moeten doen wat ik ze opdraag. Dit is niet te verdragen omdat het onmenselijk voelt. Vooral kinderen in de pubertijd kunnen hier veel hinder van ondervinden omdat puberende kinderen ook een soort van ODD gedrag vertonen. Dan botst het helemaal. De opoffering is op een gegeven moment welletjes geweest. Het broertje of zusje wil er wat voor terug. ODD is aan de buitenkant niet te zien. Daarom wordt er gemakkelijk vanuit gegaan dat het kind met ODD hetzelfde voelt en zich zou moeten gedragen volgens de normen en regels. 

Daarbij gaat er meer aandacht naar het kind met ODD dan naar de andere kinderen. Zij kunnen het gevoel hebben van onrecht. Hun broer/ zus met ODD laat negatief gedrag zien, maar krijgt wel alle aandacht ( beloning). Ook dit kan voor wrijving zorgen naar de ouders toe. Deze kinderen voelen zich achter gesteld. Ook zij kunnen zich hierdoor gaan terug trekken waardoor zij hun eigen plan gaan trekken. Ook om hun ouders niet te belasten met hun problemen omdat zij die al genoeg hebben door het kind met ODD. Wanneer deze kinderen in de pubertijd komen zijn zij eerder geneigd in te gaan op uitdagingen en zullen zij moeilijker te motiveren zijn om huiswerk te maken en zich te houden aan een planning of taakjes. ( wat voor pubers lastig is). Op deze manier gaan worden zij ook nalatig in de verwachtingen die de omgeving stelt met alle gevolgen van dien. De aandacht verdelen over de andere kinderen in het gezin is zeer moeilijk maar op langer termijn zal je merken dat het veel problemen voorkomt. 

Het kan soms raadzaam zijn om niet alleen het kind met ODD te begeleiden maar het gehele gezin. 

 

Is een ODD gedrag alleen maar negatief? is er werkelijk niets meer te beginnen? 

 

Nee natuurlijk niet. Voordat ouders aan de bel trekken is er een periode vooraf gegaan van hoop en proberen, vele kritieken, conflicten, boosheid en onvermogen. Dit van beide kanten: het kind met ODD en zijn omgeving kampen met deze problemen. 

Een kind met ODD is geboren als een leider. Als we eens gaan kijken wat iemand een goede leider maakt, dan valt op dat de ODD-er zichzelf presenteert als leider, maar in werkelijkheid krijgt het een dikke onvoldoende! Wanneer we het persoon leren een goede leider te zijn, dan beloon je het kind met de kwaliteit waarmee het geboren is. Wanneer je iemand opleidt als leider, is een goede leider heel prettig om mee samen te leven. 

De ODD-er kan zijn grenzen goed aangeven. Beter dan diegene die zijn eigen regels/ doelen probeert na te streven. Het kind met ODD gaat zijn gedrag vergroten wanneer de tegenpartij over zijn eigen grenzen heen gaat. Een ODD-er houdt je , soms pijnlijk, een spiegel voor van je eigen zwakheden.

Wanneer je als ouder je kind zelf bescherming wil bieden en meer grip wil krijgen op je kind kun je jezelf bekwaam maken om consequent te leren zijn en je doelen te behalen. Omdat vooraf vaak veel strijd is geweest tussen de ouders en het kind, kan dit onder begeleiding gedaan worden. Om deze stap te maken moet je  lerend zijn, niet bang en flexibel  om om kunnen gaan met kritieken, tegenslag en oplossend denken. 

 

Grenzen aangeven.

 

 

Wanneer ik in mijn praktijk, kinderen met ODD laat voordoen hoe zij hun grenzen aangeven dan tonen zij mij hoe hun ouders het zouden moeten doen. Een kind met ODD weet namelijk  duidelijk zijn grens aan te geven. Ze laten mij inzien hoe zij hun grenzen bewaken. Tevens tonen zij mij aan hoe zeer zij dit zelf missen.

Het ODD gedrag kan toenemen wanneer ouders dingen door de vingers blijven zien. Een ODD er heeft grenzen  hard nodig. Wanneer deze niet gegeven worden, zal de ODD zijn ongenoegen laten blijken door zijn eigen grenzen nog duidelijker weer te geven. Het kind wordt brutaal gevonden. Maar lieve mensen een kind met ODD kan je soms pijnlijk een spiegel voor houden. Het kind wil niet sterker zijn als zijn ouders. Ieder kind wil onder de vleugels van zijn ouders zitten. Een kind met ODD ook. Een kind met ODD is een geboren leider. Een geboren baasje. Het is essentieel dat het kind  weet wie in werkelijkheid thuis de baas is. Laat het kind voor kleine dingen zijn eigen baas zijn. Over zijn eigen spulletjes, slaapkamer, huiswerk enz. Leer het kind los te laten op de gebieden waar dit ook kan. Loslaten betekend dat het kind op een andere manier omgaat met de normen en waarden die voor jou gelden. Kinderen leven met de dag. Wij ouders kijken vooruit. Kinderen moeten dus leren wat hun keuzes op langer termijn teweeg brengen. Wanneer wij er steeds voor gaan liggen en de kinderen vertellen wat de consequenties zijn op langer termijn, zullen zij dit niet in zich opnemen. Ze willen het zelf ervaren.  Balans vinden van loslaten, vieren, of terug trekken is een kunst.

 

Aan mij de eer om kinderen met ODD extra eigenschappen bij te leren.

• Het verschil tussen vragen en eisen. Wanneer mag je eisen? hoe stel je vragen? en wat doe je als het antwoord een "nee" is op je vraag?
• Ik leer het kind inzien waar zijn "plaats" is en hoe je zelf een steeds groter plaatsje in kan nemen wanneer je je juist wel aan de regels houdt.(vertrouwen geeft meer vrijheid).
• Doelen bereiken zonder agressie of macht te gebruiken.
• Non verbale communicatie. Hoe kom je zelf over? Hoe vertaald de ander dit?
• Boosheid: hoe ga je hiermee om? Wanneer je boosheid aan staat staan je hersenen uit. Een kind met ODD heeft veel boosheid in zich. Dit kind is niet in staat te leren, of kritieken in zich op te nemen. De boosheid moet dus uit om optimaal te kunnen groeien. Boosheid is een goede emotie, het geeft je grenzen aan. Maar wacht niet te lang. Ontploffen brengt alleen slachtoffers. 
• Ik leer het kind omgaan met extreme boosheid. 
• Ik leer het kind emoties te zien. Het kind moet dus leren de ander aan te kijken. Wat doe je wanneer iemand je boos aankijkt? Wat doe je wanneer iemand plotseling emotioneel reageert? Een kind met ODD weet zich hier geen raad mee.  
• Leren luisteren. Een kind met ODD hoort alleen zijn eigen stem praten. het is voortdurend  bezig om zich te verdedigen en zijn zin te krijgen. Hierdoor praat je tegen dovemansoren.
• Ouders: hoe leer je je kind met ODD kennen wanneer je aandacht veelal is gericht op de strijd die je hebt om je kind te laten doen wat zijn omgeving van hem verwacht? 

 

Naast ADHD begeleid ik ook kinderen met ODD die geen diagnose ADHD hebben.